013 Con los croatas de Sud América (1929-1931) - Dr. Vjekoslav Vrančić

Stanić en ese entonces se unió a la organización "Hrvatski Domobran". A principios de junio de 1931, entró en el Comité Interino, y el 2 de agosto es elegido en la Asamblea como miembro del Comité Ejecutivo, dirigido por Nikola Antić y secundado por Stjepan Katalinić[1]. Tres semanas después de eso, Stanić le escribió al Dr. Krnjević, y este le respondió ampliamente[2].

Aquí está el texto de la carta del Dr. Juraj Krnjević del 4 de octubre de 1931.

"Estimado Jure Stanić!

"Le agradezco a usted su apreciada carta del 22 de agosto, que cuidadosamente leí y entendí. Usted al final de la carta dice: "Estamos felices de hacer todo según usted mande. Estamos a la espera de sus nuevas instrucciones y órdenes.

"Ante todo, debo decirle que lo que le escribo no son mandamientos ni órdenes, sino una respuesta corta a su carta, y algunos consejos, que si le parece, sígalos, si no, haga lo que usted piense que es mejor.

"En primer lugar usted me escribe que no es bueno que yo no quisiera aceptar las firmas recolectadas por Vujeva.[3] Vujeva nunca me las envió. Él me escribió un número de cartas desde Viena a Londres y a Ginebra, en las que me enviaba todo tipo de cosas, pero no las firmas. Usted puede ver que yo había evaluado a Vujeva aún antes de que llegara a Europa -por eso yo no quería conversar con él- en el hecho de que el Sr. Jelić, que era amigo de Vujeva, para quien Vujeva había organizado el Domobran en Brasil, avergonzado del nombre de Vujeva, no lo mencionó por nombre en su publicación Domobran. Me escribe que Vujeva le dio las firmas a Pavelić, y que éste las entregó a la Sociedad de Naciones. Eso no es cierto. La verdad es que Vujeva y Pavelić vinieron con las firmas a Ginebra, pero no estuvieron en la Sociedad de Naciones, sino que las presentaron a la oficina de correos y la enviaron por correo a la Liga. Esto lo sabe Jelić, quien fue con él.

"Usted me escribe entre otras cosas, que usted era presidente del Partido Campesino Croata-HSS en Vitina. Yo le creo y por eso me sorprendo del resto de su carta. Cada seguidor de las enseñanzas de Stjepan Radić sabe que el Partido Campesino Croata, no es un partido como los demás, ni por el programa, ni por el número de simpatizantes.

"Usted sabe que el presidente Radić concientizó y unió a los campesinos croatas en una sola organización y con ello hizo la fuerza política más grande del pueblo croata. Él dedicó toda la vida a este difícil trabajo. Estaba profundamente convencido de que la nación croata afirmará su libertad sólo entonces cuando su gran mayoría –es decir el campesinado– esté políticamente consciente y unido. También estaba convencido de que nuestra patria croata sólo estaría bien gobernada y con justicia, cuando el campesinado organizado en ella tuviera la palabra decisiva. Es por eso que siempre decía: Quién quiera que Croacia esté bien y justamente gobernada, ese tiene que querer a la Croacia campesina.

"Mire, a favor de esa política se expresó el pueblo croata casi por unanimidad en todas las elecciones desde 1918 hasta hoy. No sé si todavía recuerda y por lo tanto se lo voy a recordar, que en las últimas elecciones en 1927, el Partido Campesino Croata, de los 67 miembros elegidos por los croatas consiguió 61 diputados, mientras que los otros tres partidos, que llevan un nombre croata, tenían sólo uno cada uno. Nunca en cualquier parte del mundo alguna nación, se expresó en una mayoría tan amplia a favor de un programa, como lo hizo el pueblo croata respecto del programa del Partido Campesino Croata. Por eso el Partido Campesino Croata es la organización de todo el pueblo croata y el representante político de toda la nación, fue apoyado por todo el pueblo como no lo estuvieron los otros tres partidos.

"Además, también su gran obra fue dedicada a nuestro maestro inmortal y líder -y todavía no tiene la nación croata otra política que la de Stjepan Radić!

"El pueblo croata que vive en su patria nunca estuvo más unido que ahora. Siempre hubo cuervos blancos. Ustedes recordarán cómo Kordić[4] desapareció durante la noche, como la nieve en primavera. Así será con Preko y otros de su clase, y el pueblo se hará más coherente y más decidido en su lucha. Hay otros tipos de cuervos blancos, que no podían ser amigos de nuestra política e hicieron todo lo posible para destruir lo que Stjepan Radić creó. Donde no pueden hacerlo de otra forma, hacen como hicieron los opositores de las enseñanzas de Cristo que incluso afirmaron que en la Santa Escritura está escrito que no hay Dios. Así que ahora han hablado como los fariseos, y alaban a Stjepan Radić, para lograr, bajo su nombre, lo que no pudieron lograr en combate abierto.

"Quien está en pro de la armonía, ese tiene que unirse a esa armonía, cuyas bases sentó Stjepan Radić y que el pueblo construyó. Quien no siente esa armonía y afirma que el Partido Campesino Croata es un partido común y que el Hrvatski Domobran es una organización croata amplia –y en realidad no es más que una filial del Partido Croata del Derecho– ese ni piensa ni actúa con honestidad.

"No tengo nada en contra de esto, que usted y cualquier croata estén organizados donde quieran. No estoy tratando de forzar a alguien a ser miembro de la organización del Partido Campesino Croata. Más aún: nosotros los seguidores de Radić nos cuidamos muy bien de qué hacemos y a quiénes aceptamos en nuestras filas. Cuando Vujeva fue a Europa, no fue a ver a Pavelić ni al general Sarkotić, sino a mí. Yo conocía cómo era, y no lo recibí, aunque sabía que me iba a atacar duramente y regañar por eso. Le advertí de esto también a Pavelić y a sus amigos, antiguos oficiales austríacos, pero me dijeron: "Vujeva es un buen agitador". Lo aceptaron y lo enviaron como precursor de Jelić a Montevideo. Yo no le hubiera escrito esto a usted, pero por su carta veo que piensa honestamente. Por eso le respondo con sinceridad, como yo.... (ilegible), que usted me haya escrito. Recibí en los últimos tiempos más cartas de Argentina y de Brasil de los partidarios del Partido Campesino Croata, a quienes respondí francamente: no hay otra política del pueblo croata si no es la política de Stjepan Radić, ninguna otra organización política, más que el Partido Campesino Croata.

"Por último, unas palabras sobre Antunović, Vasiljić, Musi, Drmač y otras personas que colaboran con ellos[5]. Puede ser que se hayan equivocado alguna vez, y que le hayan hecho mal a usted. Todo esto puede ser, ya que nadie entre nosotros es infalible. Pero hay algo, por lo que todos nosotros: usted, yo y otros croatas, tenemos que sacarnos el sombrero frente a ellos. Ellos sabían qué hacer y decir las palabras correctas, cuando Antić, Vujeva y Jelić intentaron imponerse a los croatas de Montevideo. Todo el honor y respeto a quien en los momentos difíciles encuentra el camino correcto.

"Por eso le recomiendo a usted, y le pido que informe a todos en nombre de quienes me escribió: muestren que tienen grabado en lo profundo del corazón nuestro lema: Fe en Dios y Unidad Campesina, reconcíliense con la gente, que son nuestra bandera, que levantaron en alto en el momento más difícil, vayan con ellos y háganlo en armonía, como lo hacen los nuestros en la patria.

J. Krnjević".

La otra carta de Krnjević no está completa. Disponemos de las páginas 3 y 4, y nos faltan la primera y la segunda página. Del texto de la carta se puede discernir qué sucedió en relación con la visita del Dr. Branko Jelić a Rosario. La idea de la carta es la misma que está plasmada en la que el Dr. Krnjević le escribió a Jure Stanić.

Sabemos que el Dr. Branko Jelić fue a Rosario por primera vez el 16 de agosto de 1931, que fue cuando en nombre de los croatas el Sr. Jurić le dio la bienvenida. El nombre de de pila de Jurić no quedó registrado[6]. Por lo tanto suponemos que también la carta de Krnjević viene de esa época y que fue dirigida al señor Jurić, quien probablemente, era representante del Partido Campesino Croata, porque en ese entonces no existía en Rosario una organización del "Hrvatski Domobran'' [7]. De la respuesta del Dr. Krnjević no es difícil imaginar lo que escribió el croata de Rosario sobre el Dr. Jelić.

En las páginas 3 y 4 de la carta, el Dr. Krnjević dice:

"Por supuesto, que ellos no dicen eso explícitamente, cuanto más, al hacerlo, mencionan el nombre de Radić y los nombres de sus diputados, para así nublar los ojos del pueblo, que sigue la política del presidente Radić. Si Jelić y los señores en Buenos Aires están por la unidad de la organización de los croatas, ¿por qué no vienen ellos mismos a la gran organización que el propio pueblo croata creó bajo la dirección de Stjepan Radić? ¿Por qué ahora están tratando de crear otra cosa? Sigan cuidadosamente su trabajo, lean atentamente sus periódicos y verán que detrás de las palabras grandilocuentes que utilizan, no hay nada de lo que nuestro maestro y líder inmortal enseñó.

"Por lo tanto, no es sólo que la organización del Partido Campesino Croata no puede trabajar con el Domobran, sino que siempre hay que decir la verdad, qué es el HSS, y qué el Domobran.

"Recibí muchas preguntas como la suya, primero desde Montevideo y luego desde Argentina y Brasil (en Brasil Jelić envió a Vujeva para establecer el Domobran, pero en su periódico no se atreve a mencionar en ningún lugar el nombre de Vujeva). A todos les respondí igual que a usted.

"Póngase en contacto con el Hogar Croata en Montevideo (dirección: Hogar Croata, Casilla de Correo 749, Montevideo), y sabrá por ellos todo lo que hicieron Vujeva y Jelić para destruir la organización local del Partido Campesino Croata.

"Leí en Hrvatski Domobran que Jelić fue a Rosario, que usted lo saludó, pero (Jelić) ocultó que allí existe una organización del Partido Campesino Croata y que lo recibieron miembros del Partido.

"Que la organización continúe con el trabajo iniciado, de la misma forma como lo venía haciendo hasta el momento, no tema críticas de quienes no pertenecen al partido y póngase en contacto con las organizaciones que existen en Uruguay, de las cuales pronto habrá más, así como también en Argentina y en Brasil, tal como me fuera informado.

"Al mismo tiempo trate de que la organización difunda lo más posible nuestro único periódico "Croatia".

"Saludo a toda la organización y a todos los amigos, sobre todo a usted,

Vuestro Juraj Krnjević".

Se dice que la historia es maestra de vida. Bueno, si es así, tal vez este ejemplo de partidismo sirva de algo. Al menos hasta que lleguemos a establecer de nuevo al Estado Croata.

---

[1] "Hrvatski Domobran", número 1 del 12/6/1931, p. 6 y número 9, del 8/8/1931, p. 6.

[2] "Algunos lugares de la carta del Dr. Krnjević tendrán que ser aclarados. Marcaré tales lugares con números y daré las aclaraciones después del texto de ambas cartas del Dr. Krnjević.

[3] Marko Fil. Vujeva, nació el 22. 12. 1898 en el condado de Livno, Bosnia (Krizman, Pavelić y la Ustasha, pág. 572, en la lista de personas Krizman se equivocó anotando: Fil-Vujeva, Marko. La abreviatura Fil. no es parte del apellido, sino el nombre de su padre: Filip]. Emigró a la Argentina, probablemente entre los años 1923 y 1924.

Al comienzo fue obrero. Más tarde se entregó a la política como nacionalista croata. Era instruido. Probablemente terminó la escuela primaria. Mistificador. Vivió a costa de los inmigrantes croatas mejor posicionados en la zona agrícola de Argentina.

Publicó textos llenos de imaginación y ofensivos hacia los opositores. A finales de 1929, escribió un memorando en un mal idioma francés dirigido a la Liga de las Naciones en Ginebra, que iba a entregar personalmente. Recogió firmas y dinero para viáticos primero en Argentina y luego en Uruguay y Brasil. En Uruguay puede haber estado en marzo o abril de 1930.

Organizó una asamblea, a la que asistí. En su discurso, Vujeva dijo que se firmó una "Carta" para la liberación de Croacia. Enumeró una serie de prominentes emigrados políticos croatas, quienes ya habrían firmado ese documento. Faltaba sólo su firma. Viajaría a Ginebra para entregar la carta.

Pidió firmas en el memorándum. La gente firmaba y daba su aporte. Lo mismo hizo en Brasil, donde permaneció más tiempo. Parece que aquí trabajó en la organización de los croatas. El "Hogar de los Inmigrantes Croatas" en Argentina y Brasil podrían ser obra de su iniciativa.

A Europa podría haber llegado en agosto de 1930. Se comunicó con el Dr. Krnjević desde Viena. Le ofreció las firmas recogidas. Krnjević las rechazó.

Por medio del coronel Perčević llega al Dr. Ante Pavelić. En uno de sus textos (en posesión de este escritor), Vujeva señala: "Que el 12 de septiembre de 1930, el Dr. Ante Pavelić y Marko Vujeva entregaron a la "Unión de Naciones" en Ginebra cuatro copias de la Carta, en la que en nombre de los croatas de Sudamérica, Bélgica, Francia y Alemania presentaron la cuestión croata y exigieron el reconocimiento del Estado croata Independiente".

(Tomado de: Marko Fil. Vujeva Hrvatski ustaša - Ustasha croata, obra histórica en dos actos, en original mecanografiado, p. 33). El Dr. Pavelić, de acuerdo a Krnjević, envió ese memorando con firmas por correo a la Liga de las Naciones.

No sé cómo pasó el primer tiempo de su estadía en Europa. Yo sé que, probablemente en 1932, estuvo en Roma, donde concurrió a la biblioteca del Vaticano, investigando datos del pasado croata.

En la obra citada, en la introducción escrita en Lipari el 25 de diciembre de 1934, dice que la obra "escrita en prisión política en Lipari, o bien durante (mi) estadía científica de un año en el palacio papal, en Roma...".

En 1933 lo encontramos en el campamento Ustasha en Vischeto, ltalia, donde bajo el nombre de "Danisa" sirvió como jefe del departamento para el suministro de los campamentos (Krizman, misma fuente, p. 126). Después de la proclamación del NDH (Estado Independiente de Croacia), regresó a Croacia. No sé qué participación tuvo allí. Pero sé que desde 1942 hasta 1943 trabajó en la Dirección de Orden Público y Seguridad (Inteligencia). Terminó trágicamente. Sé de dos de sus manuscritos: "Croacia atormentada" y "Ustasha croata". Es una obra histórica llena de imaginación.

[4] Nikola Kordić, maestro, y Matiša Mlinarević, campesino, fueron los principales organizadores del partido HRSS (Partido Popular Campesino Croata, antecesor del Partido Campesino Croata n.d.t.) en los pueblos del oeste de Herzegovina. Pensaron que el partido los pondría como candidatos en las elecciones del 8 de febrero 1925. Cuando el delegado de la conducción, Dr. Vandekar, decidió lo contrario, se presentaron los dos como disidentes con su propia lista de candidatos. Y por supuesto, fracasaron. El caso es que Krnjević recuerda a Stanić, pero omite mencionar al campesino Mlinarević.

[5] Creo que se trata de partidarios de Partido Campesino Croata, que se negaron a unirse al "Hrvatski Domobran".

[6] Después de visitar el pueblo de Arequito, el domingo del 16 de agosto de 1931, el Dr. Branko Jelić visitó la ciudad de Rosario. El Sr. Jurić lo acompañó desde Arequito hasta Rosario, y allí le dio la bienvenida en nombre de la gente del lugar. En una reunión improvisada habló el Dr. Jelić. (Boletín "Hrvatski Domobran", núm. 11, fecha 22 de agosto de 1931, p. 2).

[7] El Dr. Jelić fue por segunda y última vez a Rosario el 1 de mayo de 1932, poco tiempo antes de su partida de Argentina (10 de mayo de 1932). En esa ocasión en Rosario se formó una comisión interina para organizar una filial del Hrvatski Domobran. (Boletín del Hrvatski Domobran, número 48, de 7/5/1932, p. 7).

Dr. Vjekoslav Vrančić – Defendimos al Estado

Estudios Migratorios Croatas cuenta con el apoyo de la Oficina del Gobierno croata para los croatas fuera de la República de Croacia a través del subsidio otorgado por ese organismo a FEPAI - STUDIA CROATICA   http://www.hrvatiizvanrh.hr/hr/natjecaj/95/donijeta-odluka-o-raspodjeli-sredstava-za-udruge-i-zajednice-hrvatskog-iseljenistva-u-juznoj-americi-i-juznoafrickoj-republici-za-2014

Traducción realizada por el magister José María –Joza– Vrljičak

Copyright © All Rigths Reserved - Todos los derechos reservados - Sva prava pridržana

El magister José María –Joza– Vrljičak es el director de la revista Studia Croatica desde 1994.

013 S Hrvatima u Južnoj Americi (1929-1931) - Dr. Vjekoslav Vrančić

Evo teksta pisma dr. Jurja Krnjevića od 4. listopada 1931. godine.

«Poštovani Jure Staniću!

«Hvala Vam na cij. pismu od 22. kolovoza, koje sam pažljivo pročitao i dobro razumio.

«Vi mi pod kraj lista velite: «Mi smo zadovoljni učiniti sve po Vašoj zapovijedi. Sve daljnje upute i naređenja od Vas očekujemo». Moram Vam odmah reći, da ovo što Vam pišem nisu ni zapovijedi ni naređenja, nego kratki odgovor na Vaše pismo i nekoliko savjeta, koje, ako Vam to duža veli, poslušajte, ako ne, radite, kako mislite da je bolje.

«U prvom redu mi pišete, da nije dobro, da nisam htio primiti Vaših podpisa od Vujeve[1]. Vujeva ih meni nije nikada poslao. On mi je pisao svu silu pisama iz Beča u London i Ženevu, u kojima mi je slao svega i svačega, samo ne Vaše potpise. Da sam ja Vujevu dobro prosudio još prije nego li je došao u Europu —radi toga nisam htio s njime razgovarati— to vidite najbolje po tome, što se g. Jelič, koji je Vujevin prijatelj, kojemu je Vujeva organizirao Domobran u Brazilu, stidi Vujevino ime spominjati u svome listu Domobran. Pišete mi, da je Vujeva dao potpise Paveliću, a ovaj da ih je predao Ligi Naroda. Ni to nije točno. Istina je, da su Vujeva i Pavelić došli s potpisima u Ženevu, no nisu bili u Ligi Naroda, nego su ih ovdje predali na poštu i poštom Ligi poslali. To će uostalom znati Jelić, koji je ovamo s njim došao.

«Vi mi među ostalim pišete, da ste bili predsjednik organizacije HSS u Vitini. Ja Vam to vjerujem i baš zato se čudim ostalom dijelu Vašeg pisma. Svaki pristaša nauke Stjepana Radića znade, da Hrvatska Seljačka Stranka ni po programu, ni po broju pristaša nije stranka u onom smislu, u kojem su to ostale stranke.

«Vi znate, da je predsjednik Radić osvijestio i složio hrvatsko seljaštvo u jednu organizaciju i time ga učinio najvećom političkom snagom u hrvatskom narodu. On je cijeli život posvetio tome teškom poslu. On je bio duboko uvjeren, da te hrvatski narod izvojevati svoju slobodu jedino onda, bude li njegova velika većina — a to je seljaštvo— politički svjesna i u jednom kolu okupljena. Uvjeren je bio isto, da će naša hrvatska domovina biti samo onda dobro uređenu i pravedno vladana, bude li organizirano seljaštvo u njoj imalo odlučnu riječ. Zato je on uvijek govorio: Tko hoće Hrvatsku slobodnu i dobro uređenu i pravedno vladanu, taj mora htjeti seljačku Hrvatsku.

«Vidite, za tu politiku izjavio se hrvatski narod gotovo jednodušno na svim izborima od godine 1918. pa do danas. Ne znam, da li još pamtite i zato ču Vas potsjetiti, da je na posljednjim izborima 1927. Hrvatska Seljačka Stranka od svih 67 zastupnika izabranih hrvatskim glasovima dobila 61 zastupnika, a ostale tri stranke, koje nose hrvatsko ime, svaka samo po jednoga. Nikada se nigdje u svijetu nije niti jedan narod izjavio s većom večinom za jedan program, nego li je to učinio hrvatski narod glede programa Hrvatska Seljačke Stranke. Zato je Hrvatska Seljačka Stranka organizacija cijelog hrvatskog naroda i politički predstavnik cijelog političkog naroda, bile uz nju ili ne bile one ostale tri stranke.

«Osim toga i svoje veliko djelo posvetio je naš neumrli Učitelj i Vođa izjavom kralju — i danas nema hrvatski narod druge politike nego li je politika Stjepana Radića!

«Nikada nije bio hrvatski narod složniji u domovini nego li je sada. Bilo je uvijek bijelih vrana. Sječat ćete se kako je Kordića[2] preko noći nestalo kao proljetnog snijega. Tako če biti i s Prekom i ostalim njemu sličnima, a narod će postati još složniji i odlučniji u svojoj borbi. Ima druge vrste bijelih vrana, koje se nisu mogle sprijateljiti s politikom našom i činile su sve moguće, da se razori ono, što je Stjepan Radić stvorio. Gdje ne mogu drugačije, rade onako, kako su radili i protivnici Kristove nauke, koji su čak i to tvrdili, da je u Sv. Pismu napisano, da nema Boga. Tako ih ima i sada koji farizejski izgovaraju i slave Stjepana Radića, da sada pod tim imenom postignu ono, što nisu mogli postići u otvorenoj borbi.

«Tko je za slogu, taj se mora priključiti onoj slozi, kojoj je Stjepan Radić udario temelje i koju je narod izgradio. Komu ta sloga ne miriše i dolazi s time, da veli, da je HSS obična stranka, i da je Hrvatski Domobran općenarodna organizacija —a to uistinu nije ništa drugo nego li filijala Stranke Prava— taj niti misli niti radi pošteno.

«Nemam ja ništa proti tomu, da Vi i svaki Hrvat bude organiziran gdje hoće. Niti ja pokušavam koga siliti, da bude član organizacije HSS. Što više: mi Radičevci pazimo vrlo dobro, šta radimo i koga primamo u svoje redove. Kad je Vujeva išao u Europu, nije išao k Paveliću i generalu Sarkotiću, nego k meni. Ja sam ga poznao, kakav je, i nisam ga primio, makar sam znao, da te me grdno napasti i grditi radi toga. Ja sam upozorio na to i Pavelića i njegove prijatelje, bivše austrijske oficire, no oni su mi rekli. «Vujeva je dobar agitator)) i prigrlili su ga i poslali kao preteču Jelića k Vama u Montevideo. Ja ovo ne bih ni Vama pisao, ali po Vašem pismu vidim da pošteno mislite. Zato Vam odgovaram ovako iskreno, kako sam.... (nečitljivo), da ste mi pisali. Dobio sam u posljednje vrijeme više pisama iz Argentine i Brazilije od pristaša HSS, kojima sam sasvim otvoreno odgovorio: nema druge politike hrvatskog naroda, nego li je politika Stjepana Radića, ni druge političke organizacije, nego li je Hrvatska Seljačka Stranka.

«Na koncu još nekoliko riječi o Antunoviću, Vasiljiću, Musi, Drmaču i ostalima, koji s njima surađuju[3]. Može biti, da su oni koji puta pogriješili; može biti, da su i Vama krivo učinili. Sve to može biti, jer nitko između nas nije nepogrješiv. Ali ima nešto, radi čega svi mi — i Vi i ja i ostali Hrvati moramo pred njima skinuti kapu. Oni su znali, što treba raditi i rekli su pravu riječ, kad su Antić, Vujeva i Jelić pokušali nametnuti se montevideanskim Hrvatima. Tko u teškim časovima nađe pravi put, tome svaka čast i poštenje.

“Zato bi Vam ja preporučio, a to Vas molim recite i svima u ime kojih ste mi pisali: pokažite, da Vam je duboko u srce urezano naše geslo: Vjera u Boga i Seljačka Sloga, pomirite se s ljudima, koji su naš barjak i u najtežem času visoko držali, uđite u njihovo, što znači u naše kolo i radite onako složno, kako rade naši u domovini.

«Pozdravite svu hrvatsku braću a napose Vi primite pozdrav od

J. Krnjevića».

Drugo Krnjevićevo pismo nije cjelovito. Razpolažemo s 3. i 4., a nedostaju nam 1. i 2. stranica. Iz teksta pisma se razabire, da je nastalo u vezi s boravkom dr. Branka Jelića u Rosariju. Smisao pisma je jednak onome, što ga je dr. Krnjević pisao Juri Staniću.

Znademo, da je dr. Branko Jelić prvi put boravio u gradu Rosariju dne 16. kolovoza 1931., kojom ga je prilikom u ime tamošnjih Hrvata pozdravio g. Jurić, čije krstno ime nije zabilježeno[4].

Prema tome predpostavljamo, da i Krnjevićevo pismo potječe iz onog vremena i da je upravljeno spomenutom g. Juriću, koji je, vjerojatno, bio predstavnik Hrvatske Seljačke Stranke, jer u ono vrieme nije ondje postojala organizacija «Hrvatskog Domobrana»[5]. lz odgovora dr. Krnjevića nije težko shvatiti, šta mu je o dr. Jeliću pisao Hrvat iz Rosarija.

Sadržaj 3. i 4. stranice pisma dr. Krnjevića glasi:

«Dakako, da to oni nigdje izričito ne vele, što više, da to postignu, spominju i ime Radić i imena narodnih zastupnika njegovih, ne bi li tako zamazali oči narodu, koji je sav uz politiku predsjednika Radića. Ako je Jeliću i gospodi u Buenos Airesu toliko do jedinstvene organizacije hrvatskoga naroda, zašto sami nisu prišli onoj ogromnoj organizaciji, koju je sam hrvatski narod stvorio pod vodstvom Stjepana Radića? Zašto pokušavaju sada stvoriti nešto drugo? Pratite pomnjivo njihov rad, čitajte patljivo njihove novine, pa ćete vidjeti, da iza «velikih i zvučnih» riječi, kojima se služe, nema ništa od onoga, što nas je naš neumrli Učitelj i Vođa učio.

«Zato ne samo da organizacije Hrvatske Seljačke Stranke ne mogu surađivati s Domobranom, nego treba svugdje otvorenu istinu reći, što je HSS a što je Domobran.

«Ovakovih pitanja, kao što je Vaše, dobio sam više, najprije iz Montevidea, a zatim iz Argentine i Brazilije (u Braziliju je Jelić poslao Vujevu, da osniva Domobran, no u svojim novinama ne usuđuje se nigdje spomenuti Vujevino ime). Svima sam odgovorio kao i Vama.

«Obratite se na Hrvatski Dom u Montevideu (adresa: Hogar Croata, Casilla de Correo 749, Montevideo), pa ćete od njih saznati, šta su sve poduzimali Vujeva i Jelić, da unište tamošnje organizacije HSS.

«Ja sam čitao u H. Domobranu, da je Jelić bio u Rosariu, da ste ga Vi pozdravili, ali je zatajio, da kod Vas postoji organizacija HSS i da su ga primili članovi HSS.

«Započeti posao neka nastavi organizacija, kako ga je do sada radila, prigovora sa strane gospode se ne bojte i stavite se u vezu s organizacijama, koje postoje u Uruguayu, a kojih će u skoro vrijeme više biti, kako mi je javljeno, i u Argentini i u Braziliji.

«Ujedno gledajte, da organizacija što više raširi naše jedine novine «Croatiu». «Pozdravlja cijelu organizaciju i sve prijatelje a napose Vas,

Vaš Juraj Krnjević».

Kaže se, da je poviest učiteljica života. Pa ako je tako, možda nam i ovaj primjer strančarstva za nešto posluži. Bar dok ponovno postignemo uzpostavu Države Hrvatske.

---

[1] [Marko Fil. Vujeva, rođen 22. 12. 1898. u kotaru Livno, Bosna (Krizman, Pavelić i ustaše, str. 572. u popisu osoba Krizman ga pogrješno bilježi: Fil-Vujeva, Marko. Kratica Fil. nije dio prezimena, nego očevog imena Filip.). Izselio u Argentinu, po svoj prilici oko 1923-24. godine.

U početku radnik. Kasnije se predao politici, kao hrvatski nacionalist. Pismen. Vjerojatno svršio pučku školu. Mistifikator. Živio na račun toga kod boljestojetih hrvatskih useljenika u poljodjelskom području Argentine.

Izdavao povremenik pun mašte i uvredljivog sadržaja za protivnike. Koncem 1929. piše na slabom francuzkom jeziku memorandum, upravljen Ligi naroda u Ženevi, koji će predati osobno. Sakuplja podpise i popudbinu najprije u Argentini, zatim u Uruguayu i Brazilu. U Uruguayu je mogao boraviti u ožujku travnju 1930.

Održao je skupštinu, na kojoj sam bio i ja. U svome govoru Vujeva je rekao, da je podpisana «Povelja» za oslobođenje Hrvatske. Nabrojio je ugledne hrvatske političke emigrante, koji da su taj spis već podpisali.

Manjka samo njegov podpis. Radi toga ide u Ženevu.

Moli podpise na memorandumu. Ljudi su podpisali i dali svoj dio popudbine. Isto je obavio u Brazilu, gdje se zadržao dulje vremena. Izgleda, da je tu radio na organizaciji Hrvata. «Hrvatski iseljenički domovi» u Argentini i Brazilu mogli bi biti djelo njegove inicijative.

U Europu je mogao stići u kolovozu 1930. Javlja se dr. Krnjeviću iz Beča. Nudi mu sakupljene podpise. Krnjević odklanja.

Preko puk. Perčevića dolazi do dr. Ante Pavelića. U jednom svome spisu (u posjedu pisca ovih redaka), Vujeva bilježi: «da je dne 12. rujna 1930., dr. Ante Pavelić i Marko Vujeva predao 'Savezu Naroda' u Ženevi četiri komada povelja, u kojima su u ime Hrvata iz Južne Amerike, Belgije, Francuzke i Njemačke izložili hrvatsko pitanje i zatražili priznanje Nezavisne Države Hrvatske».

(Preuzeta iz: Marko Fil. Vujeva, Hrvatski ustaša, povjestni igrokaz u II čina, mekanografirani izvornik, str. 33). Dr. Pavelić je, prema Krnjeviću, taj memorandum s podpisima poslao Ligi Naroda poštom.

Ne znam, kako je u Europi proveo prvo vrieme svoga boravka. Znadem, da je, po svoj prilici 1932., boravio u Rimu, gdje je pohadao Vatikansku biblioteku, iztražujući podatke iz hrvatske prošlosti.

U spomenutom igrokazu, u Uvodu pisanom na Liparima 25. prosinca 1934., kaže, da je igrokaz «napisao u političkom zatočenju na Liparima, odnosno prigodom (mog) jednogodišnjeg naučnog boravka na papinom dvoru, u Rimu...»

U 1933. nalazimo ga u ustaškom logoru u Vischeto, ltalija, gdje pod imenom "Daniša" obavlja dužnost odjelnog upravitelja za obskrbu logora (Krizman, isti izvor, str. 126). Nakon proglašenja NDH vratio se u domovinu.

Ne znam, koje je udjelbe imao u domovini. No znadem, da je 1942-1943. bio namješten u Ravnateljstvu za javni red i sigurnost (obavještajna služba). Završio je tragično.

Poznata su mi dva njegova rukopisa: «Hrvatska muka» i «Hrvatski Ustaša». Radi se o poviestnim igrokazima punim mašte.

[2] Nikola Kordić, učitelj, i Matiša Mlinarević, seljak, bili su glavni organizatori HRSS po selima zapadne Hercegovine. Računali su, da će ih stranka kandidirati i na izborima od 8. veljače 1925. Kada je izaslanik vodstva, dr. Vandekar, drugačije odlučio, postavila su njih dvojica kao disidenti vlastitu kandidacionu listu. I, naravno, propali. To je slučaj, na koji Krnjević podsjeća Stanića, ali izpušta spomenuti seljaka Mlinarevića.

[3] Mislim, da se radi o pristašama HSS, koji su odklonili pristupiti «Hrvatskom Domobranu”.

[4] Poslije posjeta naselja Arequito, u nedjelju dne 16. kolovoza 1931., posjetio je dr. Branko Jelić grad Rosario. Od Arequita do Rosarija pratio ga je, i tamo u ime mještana pozdravio g. Jurić. Na improviziranom sastanku govorio je dr. Jelić. (Glasilo «Hrvatski Domobran», br. 11, od 22. kolovoza 1931., str. 2).

[5] Dr. Jelić boravio je po drugi i posljednji put u Rosariju dne 1. 5. 1932., kratko vrieme prije svoga odlazka iz Argentine (10. 5. 1932.). Tom je prilikom u Rosariju uzpostavljen privremeni odbor za organizaciju Ogranka HD. (Glasilo HD, broj 48, od 7. 5. 1932., str. 7).

Dr. Vjekoslav Vrančić - Branili smo Državu 

Estudios Migratorios Croatas cuenta con el apoyo de la Oficina del Gobierno croata para los croatas fuera de la República de Croacia a través del subsidio otorgado por ese organismo a FEPAI - STUDIA CROATICA   http://www.hrvatiizvanrh.hr/hr/natjecaj/95/donijeta-odluka-o-raspodjeli-sredstava-za-udruge-i-zajednice-hrvatskog-iseljenistva-u-juznoj-americi-i-juznoafrickoj-republici-za-2014

Copyright © All Rigths Reserved - Todos los derechos reservados - Sva prava pridržana

El magister José María –Joza– Vrljičak es el director de la revista Studia Croatica desde 1994.

012 Con los croatas de Sud América (1929-1931) - Dr. Vjekoslav Vrančić

Capítulo 6. EL DR. JURAJ KRNJEVIĆ Y EL «HRVATSKI DOMOBRAN»

No existe una historia escrita de la inmigración croata en los países de América del Sur que están sobre el Atlántico que nos permita dar una imagen fiel de las circunstancias en las que, en 1931, el Dr. Branko Jelić comenzó la actividad política en esa parte del mundo. Por eso esta breve visión general de la situación de entonces en las orillas del Río de la Plata solo tiene el propósito de presentar el ambiente en el que ese trabajo se llevó a cabo.

En ese momento, que coincide con mi estadía en esos países, la gran mayoría de los inmigrantes croatas que habitaban allí venían de las localidades costeras de Dalmacia y de la costa de Croacia, así como de pueblos de otras regiones croatas. Su fuente de ingresos era el trabajo físico, sobre todo la agricultura, excepto en las ciudades. Los inmigrantes croatas de otras regiones eran pocos en número y no jugaban un papel importante en la evaluación de las oportunidades de la comunidad de expatriados croatas en esa región del mundo.

Según las estadísticas del Comisariato para la Emigración de Zagreb de 1939, el número de emigrantes procedentes del territorio de la antigua Yugoslavia era en ese tiempo: en Argentina 150.000, Brasil 15.000 y Uruguay 10.000, en números redondos. Siguiendo la misma fuente de la que tomamos estos datos[1], los inmigrantes croatas eran el 80% de esos números. En Argentina se asentaron en 133 localidades dispersas, en Brasil se reunieron en 11 y en Uruguay en 3 asentamientos.

Debido a que en el período comprendido entre 1929 y 1939, los movimientos migratorios entre las tierras croatas y los países sudamericanos se estancaron, podemos considerar que esos números redondos permanecieron aproximadamente iguales para ambos años.

En Brasil, los emigrantes croatas se establecieron en San Pablo y sus alrededores, y en Uruguay, en Montevideo, la capital del país. En Argentina, el mayor número de los inmigrantes croatas vivía en la zona agrícola fértil, que comprende la parte norte de la provincia de Buenos Aires y la zona sur de la provincia de Santa Fe, o sea al norte de la ciudad de Buenos Aires y al sur de Rosario. Entre los inmigrantes había pequeños y grandes propietarios de tierras o quienes alquilaban la tierra y la cultivaban por su propia cuenta. Los inmigrantes que no habían encontrado empleo permanente en el interior, vivían en la capital, Buenos Aires, y su entorno inmediato. Se estima que en ese tiempo allí había alrededor de 20.000. Las oportunidades de empleo que había eran: la obra pública, otros tipos de construcciones, así como trabajo en empresas industriales, que se limitaban a la transformación de productos agrícolas (molinos, aceite comestible) y la ganadería (frigoríficos, curtiembres).Quién no tenía un empleo fijo, trabajaba en empleos ocasionales esperando el tiempo de la cosecha, para conseguir un trabajo agrícola temporario. En el sur de Argentina, alrededor de Comodoro Rivadavia, en la provincia de Chubut, había un grupo de trabajadores croatas en los pozos de petróleo. Como se dijo antes, el resto de los inmigrantes croatas en Argentina estaba esparcido por todo el país.

Sobre las organizaciones croatas en estos países de América del Sur sabemos poco. En Brasil y Uruguay no podía haber, porque la inmigración croata en gran número no comenzó en esos países hasta después de la Primera Guerra Mundial. Al escribir sobre la vida socio-política y las actividades culturales y educativas, Holjevac menciona en Argentina sólo tres sociedades de inmigrantes croatas:[2] "Sociedad Slava de Socorros Mutuos", establecida el 5 de noviembre de 1882 en Buenos Aires, que más tarde cambia su nombre por el de "Sociedad Yugoslava de Socorros Mutuos" [3], a continuación se creó la "Sociedad Sud Eslava para la lengua materna", establecida en la localidad de Acebal en 1908, y luego, en 1909, la "Sociedad de tamburitza Croata - Sokol", en el mismo lugar, cerca de la ciudad de Rosario.

Durante la Primera Guerra Mundial se establecieron en la Argentina, alentados desde la sede de Valparaíso, Chile, varias filiales de la "Defensa Nacional Yugoslava", que apoyó al "Comité Yugoslavo".

Después de la creación del Estado de los Serbios, Croatas y Eslovenos (SHS), encontramos en Argentina la organización de inmigrantes croatas llamada "Hogar de los inmigrantes croatas", en las localidades de Villa Mugueta y Arequito, ambas en la provincia de Santa Fe, y en Comodoro Rivadavia, provincia de Chubut.

En San Pablo, Brasil, también existía el "Hogar de los inmigrantes croatas", además de "Hrvatska Sloga" (Concordia Croata) y H.Š.K. "Zrinski".

Después del asesinato de los representantes nacionales de Croacia en la Asamblea Nacional de Belgrado, se puede apreciar que en amplias capas de la inmigración croata en estos tres países de América Latina se va muriendo lo yugoslavo. Esto se podía advertir exclusivamente cerca del Consulado General en Buenos Aires y del cónsul honorario en Rosario (Branko Rubeša, croata de Istria)[4].

En la medida en que los inmigrantes croatas tenían una orientación política, en ese entonces eran partidarios del Partido Campesino Croata. En Rosario se estableció también la organización del Partido, que mantenía relaciones con la dirección del Partido en Croacia, y más tarde con sus representantes en el exilio. La membresía del "Hrvatski Dom" – Hogar Croata de Montevideo no estableció una organización partidaria, pero la gran mayoría apoyaba al Partido Campesino Croata-HSS[5]. En ese tiempo en la Argentina no había una organización nacionalista croata. Bajo este nombre empezó a actuar el Ing. Ivan Kolusi, cuando en su boletín "Croacia", puso esa etiqueta.

Además del Ing. Kolusi y del Prof. Žuvanić, quienes estaban dispuestos para cooperar, el Dr. Branko Jelić en Argentina no encontró ninguna base organizada para su labor futura. A la Argentina llegó con el corazón abierto y con mucho amor por Croacia. A cambio, obtuvo la misma respuesta de amplias capas de inmigrantes croatas, que se unieron a él.

Sin contar las numerosas reuniones, asambleas, congresos, la votación popular y otras acciones, se debe mencionar que en el primer año, el Dr. Jelić y sus asociados establecieron 28 filiales totalmente organizadas del "Hrvatski Domobran" (Defensa del Hogar Croata), con el Consejo General (Jefatura) en Buenos Aires y Vice Consejos (Vice Jefaturas) en Montevideo y en San Pablo. Estaban organizándose 8 filiales y en 20 había comisiones ya establecidas. Todos los "Hogares de Inmigrantes" y numerosos partidarios del HSS (Partido Campesino Croata) integraron las filas de los Domobrani (Defensores de la patria)[6].

En su trabajo político, el Dr. Branko Jelić no actuó partidariamente, sino teniendo en cuenta el bien de Croacia. El Boletín de la Sociedad estaba lleno de imágenes y recuerdos del líder y maestro Stjepan Radić. Los nombres y fotos del Dr. Maček, del Dr. Pavelić, del Ing. Košutić y del Dr. Krnjević se publicaban con frecuencia juntos y uno al lado del otro. El Dr. Maček estaba ubicado habitualmente adelante del Dr. Pavelić.

Se hacía hincapié en la lucha y en el objetivo común de los croatas: el Estado Independiente de Croacia. Como ejemplo, cito un artículo del corresponsal P.M., desde Zagreb que fue publicado en la edición 46 de 23/04/1932 en el boletín societario "Hrvatski Domobran" – El Defensor Croata bajo el título "El Dr. V. Maček y el Dr. A. Pavelić - dos personalidades brillantes de la actualidad croata".

El artículo dice, entre otras cosas: "Nosotros, la generación actual, estamos muy lejos de poder evaluar la importancia de la lucha de estos dos brillantes gigantes de la Croacia de hoy y de la Croacia del futuro; nosotros no podemos ni siquiera hacernos la imagen correcta sobre ellos, ni imaginar de cuantos peligros estos dos grandes salvaron a su nación..."

En una edición dedicada al primer aniversario de la publicación (12 de junio 1931 - al 12 de junio de 1932) la mitad de la primera página del boletín estaba ocupada por fotos del Dr. Maček y del Dr. Pavelić, ubicadas debajo de un escudo estilizado de las provincias croatas, y alrededor de las mismas estaba escrito el nombre de la publicación "Hrvatski Domobran” - El Defensor Croata. Debajo de esas fotos se encontraba el siguiente texto: "Líderes de la lucha expresada en los principios del Defensor Croata: lucha intransigente para lograr un Estado croata independiente".

Incluso antes de la llegada del Dr. Jelić, en el boletín "Croacia" Kolusi comenzó teniendo una orientación croata general (no partidista) que mantuvo. Ya en el primer número del Boletín en la segunda página, había una imagen de Stjepan Radić que ocupaba casi toda la página junto a una corta nota; las páginas 10 y 11 estaban dedicadas al Dr. Vlatko Maček, y en las páginas 12 a 14 se encontraba plasmado el mensaje -en traducción al español-, del Dr. Krnjević, como miembro de la Asamblea y secretario general de la Representación Nacional Croata, que dirigió al estadista francés y entonces ministro de Relaciones Exteriores, Aristide Briand.

El mensaje del Dr. Krnjević tuvo en ese momento una gran repercusión en la emigración croata y le infundió esperanza, por lo que aún hoy es valioso repetir su contenido para su recuerdo.

La ocasión del mensaje del Dr. Krnjević era el "Memorándum sobre la creación de una federación paneuropea", que en mayo de 1930, Aristide Briand envió a todos los gobiernos europeos, pidiéndoles observaciones y aportes al proyecto.

Haciendo referencia a las palabras del propio Briand, según la cual el objetivo de la propuesta era encontrar "una solución común a todas las cuestiones relativas a la organización de la paz europea, y el uso prudente de todas las fuerzas vivas de Europa", el Dr. Krnjević en su mensaje (presumiblemente del mes de junio de 1930) expresó la opinión de que para el éxito completo de los esfuerzos de Briand era indispensable escuchar los comentarios y propuestas no sólo de los gobiernos europeos, sino también de los pueblos que no tenían sus gobiernos nacionales, y por lo tanto no podían participar directamente en esta importante tarea, lo que sería muy necesario, porque la paz europea siempre estuvo estrechamente conectada con el destino de esos pueblos.

A continuación en el escrito, el Dr. Krnjević señaló que sería útil que Briand en este caso escuchara también al pueblo croata, que luchó siempre por sus derechos por medios pacíficos y que en esta lucha no se dio por vencido, incluso después de la muerte de su Líder en la Asamblea de Belgrado.

Por eso, en su calidad de representante nacional croata y Secretario General de la Representación Nacional Croata, llamó la atención sobre la cuestión, que era por su naturaleza una amenaza para la paz europea, hasta que se encontrara la solución de fondo. La cuestión era la de Croacia y Serbia.

A continuación, el Dr. Krnjević mostró la posición de Croacia de aquel entonces como sigue:

Croacia y los croatas entraron en 1918 en una unión con Serbia y el pueblo serbio, con la intención de ordenar su vida pública sobre la base de la libre determinación.

El derecho a la libre determinación estaba garantizado en Croacia y para los croatas, no sólo sobre la base del punto de vista internacional moderno, sino también del derecho de las naciones que en el pasado formaron la Monarquía Austro-Húngara, derecho a vivir en total libertad, lo que, de hecho, fue garantizado en los acuerdos internacionales. En el Tratado de Paz el pueblo croata fue reconocido como un factor nacional en la comunidad de los Serbios, Croatas y Eslovenos. En el tratado de Saint Germain del 10 de septiembre de 1919, Serbia dio a las potencias aliadas una total garantía de que iba a respetar la libertad de Croacia y de los croatas ("garantía absoluta de gobernar sobre la base de la libertad y el derecho").

Además, los representantes de Serbia expresaron directamente a los croatas su voluntad, de que iban a cumplir con esas obligaciones. ¿De qué manera Serbia cumplió con esas obligaciones? - El Dr. Krnjević pregunta y responde:

Tras el regreso del ejército serbio (a través de Salónica) en 1918, Serbia ocupó militarmente todo el territorio croata. Bajo la protección de las fuerzas militares ella se apoderó de todo el gobierno en Croacia, y hasta abolió la autonomía municipal.

Abusando del poder, Serbia empezó a pisotear la individualidad nacional croata, prohibiendo todo acto político croata y explotando económicamente a las provincias croatas a favor de Serbia.

Tres años más tarde se le impuso una constitución del Estado en contra de la voluntad unánime del pueblo croata. Este acto logró fortalecer jurídicamente la situación creada en los últimos años y se hizo para consolidar la omnipotencia serbia. Bajo el gobierno constitucional de 1921-1929, el gobierno parlamentario, por medio de una mayoría alcanzada a través de elecciones fraudulentas, había hecho todo lo posible para confirmar esa omnipotencia.

La representación parlamentaria croata buscaba por todos los medios hacer posible la convivencia de los croatas y serbios, pero éstos respondieron con asesinatos de croatas, incluyendo a su líder Stjepan Radić, ejecutado el 20 de junio 1928 en plena sesión parlamentaria en Belgrado. Unos meses más tarde, el rey Alejandro impuso su dictadura personal y con su poder ilimitado trató entonces de lograr lo que no pudo con la ayuda de los partidos parlamentarios serbios. El régimen absolutista prohibió a los croatas la utilización de su denominación nacional, su bandera y su escudo. Eliminó los libros croatas de la escuela y forzó la disolución de las sociedades culturales croatas confiscando en muchos casos sus propiedades.

Se dividieron arbitrariamente las provincias croatas, sometiéndolas al yugo serbio y prohibiendo el uso de sus nombres, que se utilizaban desde hacía siglos. En este momento se está tratando de destruir la Representación Nacional Croata y la organización política en torno al cual se reúne toda la nación croata. Para lograr esto, se cayó tan bajo que abusan y torturan a un gran número de personas, para obligarlos a realizar las declaraciones que necesitan para acusar al Dr. Vlatko Maček, heredero de Stjepan Radić y a los líderes croatas de este momento, que el régimen dictatorial quiere eliminar a toda costa. Esta gente fue golpeada con bolsas de arena, colgada de las paredes, perforada con clavos y agujas, quemada con velas en todo el cuerpo desnudo, etc., etc.

Con la represión de la libertad de prensa, la prohibición del derecho de reunión y de asociación y cualquier crítica a la autoridad del régimen, con la policía omnipotente y la abolición de un poder judicial independiente, este régimen impidió cualquier defensa legal de los derechos humanos más básicos del pueblo croata.

Tales procedimientos nunca han tenido el éxito deseado. La actuación de los partidos parlamentarios serbios (en especial el crimen del 20 de junio 1928) y la intención manifiesta del régimen absolutista, destruyeron toda conexión - moral y política - entre Croacia y Serbia. Pisoteando las obligaciones y compromisos morales y políticos, comprometidos delante de las potencias signatarias de los tratados de paz, así como ante el pueblo croata, todos los representantes de Serbia, antiguos y actuales, dejaron de ser confiables de tal forma que el pueblo croata no podrá creer sus promesas futuras, aun cuando fueran sinceras.

Los diputados croatas elegidos por el pueblo croata, creen que las cuestiones entre Croacia y Serbia pueden ser resueltas pacíficamente y a fondo, sólo por aquellas naciones ante las cuales Serbia se comprometió a cumplir con el acuerdo de Saint Germain.

La historia nos enseña que el pisoteo de los derechos humanos y el sometimiento de la gente, si no se quitan a tiempo, siempre causan complicados enredos internacionales, que en muchos casos tienen consecuencias fatales en la vida internacional.

Estoy profundamente convencido -concluye el Dr. Krnjević en su presentación- que Su Excelencia dará un paso importante hacia la organización de una paz europea, si usted se pone al frente del esfuerzo para que las superpotencias firmantes del tratado de Saint Germain resuelvan esta cuestión, ya que de este modo proporcionará paz en esa parte de Europa, donde saltó la chispa que provocó la (Primera) Guerra Mundial, justamente por las tensas relaciones entre las naciones.

Ruego a V.E. que acepte la expresión de mi más alta consideración.

Firma: Dr. Juraj Krnjević, Secretario General de la Representación Nacional Croata.

A la obra generosa y patriótica del Dr. Jelić, del Ing. Kolusi y del Prof. Žuvanić, extendida a través de la organización "Hrvatski Domobran", el Dr. Krnjević respondió con estrechez partidaria. No sé si el Dr. Krnjević lo hizo públicamente, pero lo hizo en una serie de cartas a miembros del Partido Campesino Croata-HSS en América del Sur, con quien mantenía correspondencia regularmente, o bien en respuesta a cartas ocasionales. En esas cartas la posición de Krnjević era que: "No hay otra política del pueblo croata si no es la política de Stjepan Radić, y ninguna otra organización política más que el Partido Campesino."

Durante el tiempo de mi estancia en Argentina era consciente de que no reinaba la unanimidad en las filas del liderazgo de la emigración política croata. Más tarde, durante mi encuentro con el Dr. Branko Jelić en Viena, durante el verano de 1932, me enteré de muchos detalles acerca de la actitud indiferente del Dr. Krnjević hacia él y el "Hrvatski Domobran". La casualidad quiso que, después de mi regreso a la Argentina en 1947, luego de que se perdiera la guerra defensiva croata, pusieran a mi disposición dos cartas originales del Dr. Krnjević, cuyo contenido ilumina las circunstancias de la época. Las cartas fueron escritas a mano, y no hay duda de su autenticidad. Creo que la publicación de su contenido aún hoy no está de más.

Una de las cartas, escrita en Ginebra el 4 de octubre de 1931, en papel con el membrete de "CROATIA, periódico político croata, 70 Route de Florissant". La misma está dirigida a Jure Stanić, ex presidente de la organización local del HSS (Partido Campesino Croata) en Vitina, Herzegovina, que en ese momento se encontraba en Montevideo, Uruguay.

---

[1] Holjevac, op. cit., págs. 196-198.

[2] Trabajo citado, págs. 209-210.

[3] Como me dijeron durante mi estadía en Buenos Aires en 1930, la sociedad de socorros mutuos fue establecida en 1882 por Nicolás Mihanović principalmente para sus empleados de ascendencia croata, y la llamó "Sociedad Austro-Húngara de Socorros Mutuos" por la ciudadanía de sus miembros. La Sociedad tenía un mausoleo común con una inscripción con ese nombre. Después del colapso de la monarquía, la sociedad cambió su nombre por el de "Slava", y más tarde, por presión del Legado (Embajador) Ivo Grisogono el nombre cambió a "Yugoslava". Me dijeron que el Legado pidió que se cambie también la inscripción sobre el mausoleo, pero se han negado. Uno de ellos comentó: "¡Nos engañaron vivos, pero muertos, no!"

[4] Para ilustrar las circunstancias, Kolusi publicó en el boletín "Croacia" Número Il, pág. 24 una foto de un grupo de yugoslavos, que el 1 de diciembre 1930 participó en el Tedeum oficial en Buenos Aires. Incluyendo a los cinco niños, en la imagen se pueden a contar 40 personas.

[5] Durante la Segunda Guerra Mundial este Hogar se unió a las filas de la Lucha de Liberación Nacional partisana.

[6] En el primer año de trabajo se establecieron filiales en: (a) en Brasil: Sao Paulo, Belén, Villa Pompeya, Indianopolis, Sao Gaitán, Sao Bernardo, Ipiranga, Mooca; (b) en los barrios y suburbios de la ciudad de Buenos Aires: Belgrano, Villa del Parque, Centro, Boedo, La Boca, Florida, Morón, Piñeyro, Avellaneda (fue la primera filial establecida), Dock Sud y Villa Dominico; en curso de organización: Chacarita, Lanús; (c) en la provincia de Santa Fe: Rosario, Maizales, Arequito; en curso de organización: Villa Mugueta, Villa Constitución, Chabas, Chovet y Los Molinos; (d) en la provincia de Buenos Aires: Arias, Rancagua, Arroyo Dulce y El Socorro; en preparación: Todd. Datos según los dibujos topográficos en "Domobran Croata" Nº 52, del 12/06/1932, pág. 17.

 Dr. Vjekoslav Vrančić – Defendimos al Estado

Estudios Migratorios Croatas cuenta con el apoyo de la Oficina del Gobierno croata para los croatas fuera de la República de Croacia a través del subsidio otorgado por ese organismo a FEPAI - STUDIA CROATICA  http://www.hrvatiizvanrh.hr/hr/natjecaj/95/donijeta-odluka-o-raspodjeli-sredstava-za-udruge-i-zajednice-hrvatskog-iseljenistva-u-juznoj-americi-i-juznoafrickoj-republici-za-2014

Traducción realizada por el magister José María –Joza– Vrljičak

Copyright © All Rigths Reserved - Todos los derechos reservados - Sva prava pridržana

El magister José María –Joza– Vrljičak es el director de la revista Studia Croatica desde 1994.

012 S Hrvatima u Južnoj Americi (1929-1931) - Dr. Vjekoslav Vrančić

6. DR. JURAJ KRNJEVIĆ I «HRVATSKI DOMOBRAN»

Ne postoji pisana poviest hrvatskog izseljeničtva u atlantskim zemljama Južne Amerike, koja bi nam omogućila dati vjernu sliku prilika, pod kojima je 1931. godine dr. Branko Jelić počeo političkim djelovanjem u tom dielu svieta. Zato ni ovaj kratki prikaz ondašnjeg stanja na obalama rieke La Plata nema drugu svrhu, nego približno predočiti sredinu, u kojoj se taj rad odvijao.

U ono vrieme, koje se poklapa i s mojim boravkom u tim zemljama, ogromna većina hrvatskih izseljenika potjecala je iz primorskih naselja Dalmacije i Hrvatskog primorja, kao i sa sela iz ostalih hrvatskih krajeva. Izvor života bio je fizički rad, pretežno u poljodjelstvu, manje u gradovima. Druga vrsta useljenika bila je malobrojna i ne igra ulogu kod ocjene prilika hrvatske emigracije u tim krajevima svieta.

Prema statistici zagrebačkog Izseljeničkog komesarijata iz 1939. godine, broj izseljenika s područja ondašnje Jugoslavije iznosio je u ono vrieme: u Argentini 150.000, Brazilu 15.000 i Uruguayu 10.000, u zaokruženim ciframa. Sliedom istog izvora, iz kojeg smo uzeli ove podatke[1], na izseljenike hrvatskog podrietla odpadalo je od toga 80 %. Njihov smještaj u Argentini bio je razasut u 133 naselja, u Brazilu okupljen u 11, a u Uruguayu u 3 naselja.

Budući da je u razdoblju između 1929. i 1939. migraciono kretanje između hrvatskih zemalja i Južne Amerike bilo zastalo, možemo navedene okrugle brojeve smatrati približno jednakim za obje spomenute godine.

U Brazilu hrvatski su se izseljenici smjestili u gradu Sao Paulu i okolici, a u Uruguayu, u Montevideu, glavnom gradu zemlje. U Argentini pretežan broj hrvatskih useljenika živio je u plodnom poljodjelskom području, koje tvore sjeverni dio pokrajine Buenos Aires i južni dio pokrajine Santa Fe, dakle prostor sjeverno od grada Buenos Airesa i južno od Rosarija. Među tim useljenicima bilo ih je manjih i većih zemljoposjednika ili takvih, koji su najmljenu zemlju obradivali za vlastiti račun. Useljenici, koji nisu našli stalnog zaposlenja u unutrašnjosti zemlje, živjeli su u glavnom gradu, Buenos Airesu, i neposrednoj okolici. Računa se, da ih je u ono vrieme tu bilo oko 20.000. Mogućnost zaposlenja pružali su javni radovi, druge vrste gradnja, kao i industrijska poduzeća, koja su bila ograničena na preradu proizvoda poljodjelstva (mlinovi, jestivo ulje) i stočarstva (veleklaonice, kožare). Tko nije imao stalnog zaposlenja, radio je prigodne poslove čekao vrieme žetve, da se zaposli kao privremeni poljodjelski radnik. Na jugu Argentine, oko naselja Comodoro Rivadavia, u pokrajini Chubut, bila je skupina hrvatskih radnika zaposlenih na petrolejskim izvorima. Kako je rečeno, ostatak hrvatskih useljenika u Argentinu bio je razasut po cieloj zemlji.

O hrvatskim organizacijama u ovim južnoameričkim državama znademo malo. U Brazilu i Uruguayu nije ih moglo biti, jer je hrvatsko izseljavanje u te zemlje u većem broju počelo tek poslije Prvog svjetskog rata. Pišući o družtveno-političkom životu i kulturno-prosvjetnoj djelatnosti, Holjevac u Argentini spominje svega tri družtva hrvatskih useljenika[2]: «Društvo slavjanske uzajamne pomoći», osnovano 5. XI. 1882. u Buenos Airesu, koje kasnije mienja ime u «Jugoslavensko društvo uzajamne pomoći»[3] , zatim «Društvo južnih Slavena — za materinsku riječ», osnovano u naselju Acebalu 1908. godine, i «Hrvatsko tamburaško društvo — Sokol», u istom mjestu 1909., oboje u blizini grada Rosarija.

Za vrieme Prvog svjetskog rata, osnovano je u Argentini, na podticaj središnjice iz Valparaisa, Chile, niz ogranaka «Jugoslavenske narodne obrane», koja je podupirala «Jugoslavenski odbor».

Poslije stvaranja države SHS nailazimo u Argentini na organizacije hrvatskih izseljenika pod imenom «Hrvatski iseljenički dom), tako u naseljima Villa Mugueta i Arequito, oboje u pokrajini Santa Fe, te u Comodoro Rivadavia, pokrajina Chubut.

U Sao Paulu, Brazil, djeluje također «Hrvatski iseljenički dom», te «Hrvatska Sloga» i H.Š.K. «Zrinski».

Poslije atentata na hrvatske narodne zastupnike u beogradskoj Narodnoj skupštini, u širokim slojevima hrvatskog useljeničtva u ove tri južnoameričke zemlje umire jugoslavenstvo. Ono se očituje izključivo oko generalnog konzulata u Buenos Airesu i počastnog konzulata (Hrvat iz Istre, Branko Rubeša) u Rosariju[4].

U koliko su politički opredieljeni, hrvatski izseljenici onoga vremena pristaše su Hrvatske seljačke stranke. U Rosariju je bila osnovana i organizacija Stranke, koja je održavala veze s vodstvom u domovini, a kasnije s njegovim predstavnicima u emigraciji. Članstvo «Hrvatskog Doma» u Montevideu nije osnovalo stranačku organizaciju, ali je u ogromnoj većini bilo opredieljeno za HSS[5].U ono vrieme nije u Argentini postojala nikakva hrvatska nacionalistička organizacija. Pod tim imenom počeo je djelovati ing. Ivan Kolusi, kada je svome buletinu «Croacia» dao tu oznaku.

Osim ing. Kolusija i prof. Žuvanića, spremnih za suradnju, nije dr. Branko Jelić u Argentini našao nikakve osnove za svoj budući rad. U Argentinu došao je široka srdca i s velikom ljubavlju za Hrvatsku. Za uzvrat, dobio je jednak odgovor širokih slojeva hrvatskog izseljeničtva, koje mu se pridružilo.

Ne računajući brojne sastanke, skupštine, kongrese, pučko glasanje i druge akcije, treba spomenuti, da je u samoj prvoj godini rada dr. Jelić sa svojim suradnicima uzpostavio 28 podpuno organiziranih Ogranaka «Hrvatskog Domobrana», s Glavnim Starješinstvom u Buenos Airesu i Podstarješinstvima u Montevideu i Sao Paulu na čelu. Osam Ogranaka bilo je u toku organiziranja, a u 20 mjesta uzpostavljena su povjerenstva. Svi «Iseljenički domovi» i brojni pristaše HSS pristupit će u redove Domobrana[6].

U svome političkom radu dr. Branko Jelić nije nastupao stranački, nego obćehrvatski. Družtveno glasilo puno je slika i spomena Vođe i Učitelja Stjepana Radića. Imena i slike dr. Mačeka, dr. Pavelića, ing. Košutića i dr. Krnjevića objavljuju se često, zajedno i uzporedno. Dr. Mačeka redovito se stavlja izpred dr. Pavelića.

Naglašuje se zajednička borba i zajednički cilj Hrvata: samostalna država Hrvatska. Kao primjer navodim članak zagrebačkog dopisnika P.M., koji je objavljen u broju 46, od 23. 4. 1932. u družtvenom glasilu «Hrvatski Domobran» pod naslovom «Dr. V. Maček i dr. A. Pavelić — dvije svijetle točke hrvatske sadašnjice».

U članku se među ostalim kaže: «Mi, sadašnja generacija, nismo ni izdaleka u stanju, da procijenimo značaj divovske borbe ovih dvaju svijetlih točaka hrvatske sadašnjice i hrvatske sutrašnjice; mi ne možemo ni približno stvoriti pravu predodžbu o tome, iz kakve su opasnosti ova dva Velikana spasila svoj narod...»

U broju posvećenom prvoj godišnjici izlaženja (12. lipnja 1931. — 12. lipnja 1932.) polovicu naslovne stranice glasila zauzimlju slike dr. Mačeka i dr. Pavelića, smještene izpod stiliziranog grba hrvatskih pokrajina, a zaokružene imenom lista «Hrvatski Domobran». Izpod toga sliedi tekst: «Nosioci borbe izražene u načelima Hrvatskog Domobrana: bezkompromisna borba do ostvarenja samostalne države Hrvatske».

Još prije dolazka dr. Jelića, Kolusi je u buletinu «Croacia» zauzeo i do kraja odrtao jednak obćehrvatski smjer pisanja. Već u prvom broju buletina donosi na skoro čitavoj 2. stranici sliku Stjepana Radića uz kratku napomenu; 10. i 11. stranicu posvećuje dr. Vladku Mačeku, a 12. do 14. španjolskom prievodu poruke, koju je dr. Juraj Krnjevič, kao narodni zastupnik i glavni tajnik Hrvatskog narodnog predstavničtva, uputio francuzkom državniku i tadašnjem ministru vanjskih poslova, Aristide-u Briandu.

Poruka dr. Krnjevića imala je onda velikog odjeka u hrvatskoj emigraciji i ulievala joj nadu, pa je radi sjećanja i danas vriedno ponoviti njen sadržaj.

Povod poruci dr. Krnjevića bio je «Memorandum o stvaranju pan-europske federacije», koji je u mjesecu svibnju 1930. Aristide Briand uputio svim europskim vladama, moleći ih za opazke i priedloge njegovu nacrtu.

Pozivajuči se na rieči samog Brianda, prema kojima je svrha njegova priedloga naći 'zajedničko rješenje svim pitanjima, koja se tiču organizacije europskog mira, i razboritu upotrebu svih živih snaga Europe', dr. Krnjević u svojoj poruci (po svoj prilici od mjeseca lipnja 1930.) izražava mišljenje, da je za podpun uspjeh Briandovih nastojanja neobhodno potrebno, da čuje opazke i priedloge ne samo europskih vlada, nego također i onih naroda, koji nemaju svojih narodnih vlada, pa prema tome ne mogu izravno sudjelovati u tom važnom zadatku, što bi bilo veoma potrebno, jer je europski mir bio uviek uzko povezan sa sudbinom tih naroda.

U nastavku spisa dr. Krnjević smatra, da bi bilo od koristi, kada bi Briand u ovom predmetu saslušao i hrvatski narod, koji se za svoja ljudska prava uviek borio mirnim sredstvima i koji od te borbe nije odustao niti nakon umorstva svoga Vođe u beogradskom Parlamentu.

Radi toga, a u svojstvu hrvatskog narodnog zastupnika i glavnog tajnika Hrvatskog narodnog zastupstva, skreće pažnju na pitanje, koje je po svojoj naravi opasnost za europski mir, sve dok se za njega ne nađe temeljito rješenje. To pitanje jest ono Hrvatske i Srbije.

U nastavku dr. Krnjević prikazuje ondašnji položaj Hrvatske ovako:

Hrvatska i hrvatski narod ušli su 1918. godine u zajednicu sa Srbijom i srbskim narodom s namjerom, da svoj narodni život urede na osnovi samoodređenja.

Pravo na samoodređenje bilo je zajamčeno Hrvatskoj i hrvatskom narodu ne samo na osnovu suvremenog međunarodnog stanovišta, nego i pravom naroda, koji su u prošlosti tvorili Austro-Ugarsku monarhiju, da žive podpuno slobodni, što im je, uostalom, bilo zajamčeno i međunarodnim ugovorima. Mirovnim ugovorom bio je hrvatski narod priznat kao nacionalni čimbenik u zajednici Srba, Hrvata i Slovenaca. U Saint Germainskom ugovoru od 10. 9. 1919., Srbija je dala savezničkim i kosavezničkim silama podpuno jamstvo, da će poštivati slobodu Hrvatske i hrvatskog naroda («absolutno jamstvo vladavine na temeljima slobode i prava»).

Osim toga, predstavnici Srbije izjavili su izravno hrvatskom narodu svoju volju, da će izpuniti te obaveze.

Na koji je način Srbija izpunila te obaveze? — postavlja pitanje dr. Krnjević i odgovara:

Nakon povratka srbske vojske (preko Soluna, m. o.) 1918., Srbija je vojnički zaposjela čitavo hrvatsko područje. Pod zaštitom vojne sile domogla se ona cjelokupne vlasti u Hrvatskoj, ukinuvši i samu obćinsku samoupravu. Zloupotrebljavajuči vlast, Srbija je počela gaziti hrvatsku narodnu individualnost, zabranivši svaku hrvatsku političku manifestaciju i izkorišćavajući gospodarski hrvatske pokrajine u korist Srbije.

Tri godine kasnije nametnula je državni ustav protiv jednodušne volje hrvatskog naroda. Tim činom postigla je pravno osnaženje stanja stvorenog u prošlim godinama i ojačala time srbsku svevlast. Pod ustavnim vladavinama od 1921. do 1929., parlamentarne vlade, složene od većine postignute putem krivotvorenih izbora, učinile su sve moguče, da tu svevlast utvrde.

Hrvatsko parlamentarno zastupstvo nastojalo je svim sredstvima učiniti mogućim zajednički život Hrvata i Srba, ali se na to odgovorilo umorstvima Hrvata — među njima i njihova vođe Stjepana Radića, izvršenog dne 20. lipnja 1928. za vrieme parlamentarne sjednice u Beogradu.

Nekoliko mjeseci kasnije nametnuo je kralj Aleksandar samovlade i svojom neograničenom vlašću pokušao sada postići ono, što mu nije uspjelo pomoću srbskih parlamentarnih stranaka. Absolutistički režim zabranio je Hrvatima upotrebu narodnog imena, zastave i grba. Iz škola izbacio je hrvatske knjige, a hrvatska kulturna družtva prisiljava na razpust ili ih sve jednostavno razpušta, plieneči u većini slučajeva njihovu imovinu.

Samovoljno je razkomadao hrvatske pokrajine, podvrgavši ih srbskom jarmu i zabranivši upotrebu njihovih imena, kojima se služe stoljećima. Ovoga časa nastoje uništiti hrvatsko narodno predstavničtvo i političku organizaciju, oko koje se okuplja čitav hrvatski narod. Da bi to postigao, pao je tako nizko, da zlostavlja i muči veliki broj Ijudi, kako bi iz njih izvukao izjave potrebne za obtužbu protiv dr. Vladka Mačeka, nasljednika Stjepana Radića i sadanjeg hrvatskog vođe, kojeg se diktatorski režim želi riešiti pod svaku cienu. Ti su ljudi bili batinani, tučeni vrećicama pieska, vješani o zidove, bodeni čavlima i iglama, prženi sviećama po čitavom golom tielu, itd. itd.

Gušenjem slobode tiska, zabranom prava slobodnog sastajanja, udruživanja i svake kritike režimskih organa, uzpostavom redarstvene svemoći, ukidanjem nezavisnog sudstva, ovaj režim onemogućio je svaku zakonsku obranu najosnovnijih ljudskih prava hrvatskog naroda.

Takvi postupci nisu nikada urodili željenim uspjehom. Postupci srbskih parlamentarnih stranaka (napose zločin od 20. lipnja 1928.) i neprikrivena namjera absolutističkog režima, razorili su svaku vezu —moralnu i političku— između Hrvatske i Srbije. Gaženjem moralnih i političkih obveza, preuzetih prema velevlastima, podpisnicama mirovnog ugovora, kao i prema hrvatskom narodu, svi predstavnici Srbije, bivši i sadašnji, izgubili su na povjerenju u tolikoj mjeri, da hrvatski narod ne može povjerovati njihovim budućim obećanjima, sve i kada bi ona bila izkrena.

Hrvatski narodni zastupnici, birani od hrvatskog naroda vjeruju, da pitanje izmežu Hrvatske i Srbije mogu riešiti mirnim putem i temeljito samo oni narodi, pred kojima se Srbija obvezala, 'da će izpuniti Saint Germainski ugovor.

Poviest nas uči, da gaženje ljudskih prava i podjarmljivanje naroda, ako ih se na vrieme ne ukine, uviek uzrokuju težke međunarodne zapletaje, koji u mnogim slučajevima imaju sudbonosne posljedice u međunarodnom životu.

Duboko sam uvjeren —završava dr. Krnjević svoju predstavku— da će Vaša Ekselencija napraviti važan korak u pravcu organiziranja europskog mira, ako se stavite na čelo podhvata velesila podpisnica Saint Germainskoga ugovora, da se rieši gore izneseno pitanje, jer će se na taj način osigurati mir u onom dielu Europe, u kome je vrenula izkra, koja je prouzročila svjetski rat, upravo radi nategnutih odnosa između naroda.

Molim V. E., da primi izraze mog dubokog poštovanja.

Podpis: Dr. Juraj Krnjević, glavni tajnik Hrvatskog narodnog zastupstva.

Na širokogrudni i rodoljubni rad dr. Jelića, ing. Kolusija i prof. Žuvanića, širen putem organizacije «Hrvatskog Domobrana», dr. Krnjević je odgovorio stranačkom uzkogrudnošću. Nije mi poznato, da li je to dr. Krnjević učinio javno, ali jest u brojnim pismima pripadnicima HSS u Južnoj Americi, s kojima je održavao redovito dopisivanje, ili im odgovarao na prigodna pisma. U tim pismima zauzimao je dr. Krnjević stav, da: «nema druge politike hrvatskog naroda, nego li je politika Stjepana Radiča, ni druge političke organizacije, nego li je Seljačka Stranka».

Za vrieme moga ondašnjeg boravka u Argentini bilo mi je poznato, da ne vlada jednodušnost u vodstvenim redovima hrvatske političke emigracije. Kasnije, prilikom moga susreta s dr. Brankom Jelićem u Beču, u ljetu 1932., saznao sam mnoge pojedinosti o nesklonom stavu dr. Krnjevića prema njemu i «Hrvatskom Domobranu». Slučaj je htio, da su mi nakon mog povratka u Argentinu, 1947. godine, poslije izgubljenog hrvatskog obranbenog rata, stavljena na razpolaganje dva izvorna pisma dr. Krnjevića, čiji sadržaj osvjetljuje prilike onoga vremena. Pisma su vlastoručna, pa o njihovoj vjerodostojnosti nema dvojbe. Mislim, da objava njihova sadržaja nije ni danas suvišna.

Jedan od listova, pisan je u Ženevi dne 4. listopada 1931., na poslovnom papiru «CROATIA, Croatian Political Newspaper, 70 Route de Florissant». Upravljeno je Juri Staniću, bivšem predsjedniku Mjestne organizacije HSS u Vitini, Hercegovina, tada u Montevideu, Uruguay.

Stanić je u ono vrieme pristupio organizaciji «Hrvatskog Domobrana». Početkom lipnja 1931. ulazi u Privremeni, a 2. kolovoza biva Skupštinom biran u prvi odbor Uprave družtva, pod starješinstvom Nikole Antića i dostarješinom Stjepanom Katalinićem[7]. Tri tjedna poslije toga, Stanić se javlja dr. Krnjeviću, a ovaj mu obširno odgovara[8].

---

[1] Holjevac, nav. djelo, str. 196-198.

[2] Navedeno djelo, str. 209-210.

[3] Kako je meni rečeno prilikom moga boravka u Buenos Airesu 1930. godine, družtvo uzajamne pomoči, osnovano 1882. od Nikole Mihanovića. pretežno za njegove namještenike hrvatskog podrietla, zvalo se je «Sociedad Austro-Hungara de Socorros Mutuos», dakle austro-ugarsko družtvo uzajamne pomoći, prema državljanstvu članstva. Družtvo je imalo zajedničku zidanu grobnicu s istim uklesanim nadpisom. Poslije sloma Monarhije, družtvo je promienilo ime u «slavjansko», a kasnije, na pritisak poslanika Ive Grisogona, u «jugoslavensko». Rečeno mi je, da se od članova tražilo, da promiene i nadpis za grobnici, ali da su oni to odklonili. Jedan od njih komentirao je: «Žive su nas prevarili, ali mrtve, ne!»

[4] Za ilustraciju prilika donio je Kolusi u buletin «Croacia», broj Il., str. 24. fotografiju skupine Jugoslavena, koji su dne 1. prosinca 1930. sudjelovali na službenom Tedeumu u Buenos Airesu. Ukljutivši petero djece, na slici se može prebrojiti 40 osoba.

[5] Za vrieme Drugog svjetskog rata ovaj Dom pristupio je redovima partizanske Narodno-Oslobodilačke Borbe.

[6] Prve godine rada uzpostavljeni Ogranci nalazili su se: (a) u Brazilu: Sao Paulo, Belen, Villa Pompeia, Indianopolis, Sao Gaitano, Sao Bernardo, Ipiranga, Mooca; (b) u četvrtima i predgradima grada Buenos Airesa: Belgrano, Villa del Parque, Centro, Boedo, Boca, Florida, Morón. Piñeyro, Avellaneda (prvi osnovani Ogranak), Dock Sud i Villa Dominico: u toku organiziranja: Chacarita, Lanús; (c) u pokrajini Santa Fe: Rosario, Maizales, Arequito; u toku organiziranja: Villa Mugueta, Villa Constitución, Chabas, Chovet i Los Molinos; (d) u pokrajini Buenos Aires: Arias, Rancagua, Arroyo Dulce i El Socorro; u pripremanju, Todd. (Napomena: španjolsko ll odgovara hrvatskom lj, a ch hrvatskom č).

Podatci prema topografskom crtetu «Hrvatskog Domobrana», broj 52, od 12. 6. 1932., str. 17.

[7] «Hrvatski Domobran», br. 1 od 12. 6. 1931., str. 6, i br. 9, od 8. 8. 1931., str. 6.

[8] Neka mjesta iz pisma dr. Krnjevića bit će potrebno razjasniti. Takva mjesta označit tu brojevima, a razjašnjenje dati iza teksta obaju pisama dr. Krnjevića.

Dr. Vjekoslav Vrančić - Branili smo Državu 

Copyright © All Rigths Reserved - Todos los derechos reservados - Sva prava pridržana

El magister José María –Joza– Vrljičak es el director de la revista Studia Croatica desde 1994.

Estudios Migratorios Croatas cuenta con el apoyo de la Oficina del Gobierno croata para los croatas fuera de la República de Croacia a través del subsidio otorgado por ese organismo a FEPAI - STUDIA CROATICA